Dlaczego powinniśmy pomyśleć dwa razy, zanim przypiszemy komuś zaimki wedle własnego uznania

W zeszłym roku aktor Elliot Page ujawnił się jako osoba transpłciowa i stwierdził, że zaimki, które powinny być stosowane dla jego osoby to on/oni. Niedawno swoją niebinarność ogłosiła również aktorka i piosenkarka Demi Lovato, a jej zaimki od teraz to te płciowo neutralne, czyli w języku angielskim they/them. Poza tym, oprócz stosowania zaimków w liczbie mnogiej, ktoś może poprosić cię o użycie wobec siebie zwrotu takiego jak np. ono/jego lub osoba. Brzmi dość skomplikowanie, prawda?

Na Jasnej Stronie spróbowaliśmy dowiedzieć się, dlaczego te specyficzne zaimki mają tak wielkie znaczenie i z jakiego powodu wszyscy powinniśmy być ostrożni, kiedy odnosimy się do innej osoby.

Ludziom brakowało zaimków neutralnych płciowo już od XVIII wieku.

Aby zrozumieć, dlaczego niektórzy używają konkretnych zaimków neutralnych płciowo, najpierw ustalmy, dlaczego zaimki są w ogóle ważne. Tendencja do używania zaimków męskich, tj. „on/jego” do określania funkcji o niesprecyzowanej płci, ma swoje korzenie w XVIII wieku i nadal jest bardzo powszechna. Jednak dr Emma Moore, profesor lingwistyki, twierdzi, że ludzie nie traktują tych zaimków jako neutralnych płciowo, lecz „myślą wówczas tylko o mężczyznach”. W ten oto sposób w naszej mowie ignorujemy wszystkie inne warianty płci, które istnieją w społeczeństwie, w tym te kobiece.

W ciągu ostatnich kilku dekad, wraz ze wzrostem świadomości społeczeństwa na temat osób niebinarnych i transpłciowych, kwestia zaimków neutralnych płciowo stała się przedmiotem coraz szerszej dyskusji.

Dla osób niebinarnych jest bardzo ważne, aby zwracać się do nich konkretnym zaimkiem.

Osoby niebinarne, które nie identyfikują się ani jako mężczyźni, ani jako kobiety, odczuwają potrzebę bycia określanymi poprzez specyficzne, neutralne płciowo zaimki. Może być to zaimek w trzeciej osobie (ono/jego, ono/jej), liczbie mnogiej (one/ich, oni/ich) lub w formie neologicznej (onu/jenu). Powszechnie stosowane są jednak również inne warianty, np. formy ze znakiem zastępującym — onx/jex.

Wypowiadając się na temat znaczenia zaimków, Jamie Windust, niebinarna pisarka, mówczyni publiczna i modelka, stwierdziła: „Niektórzy ludzie mają trudności ze zrozumieniem, dlaczego zaimki są tak ważne. Warto wyobrazić sobie wtedy, że jesteście z kimś już bardzo dużo czasu, a ta osoba ciągle myli wasze imię”. Z kolei Demi Lovato, aktorka i piosenkarka, która niedawno ujawniła swoją tożsamość, powiedziała: „Jestem dumna, mogąc ogłosić wam, że identyfikuję się jako osoba niebinarna i oficjalnie zmieniam moje zaimki na they/them.”

Używanie poprawnych zaimków jest istotne dla zdrowia psychicznego osób transseksualnych.

Prawidłowe zaimki są ważne ze względu na stan psychiczny osób transpłciowych i niebinarnych. Naukowcy często wykrywają wśród nich wysokie wskaźniki depresji, niższą samoocenę i inne problemy psychologiczne spowodowane nienawiścią i opresją, z którymi się spotykają. Wspieranie afirmacji płci, której częścią jest akceptacja własnych prawidłowych zaimków, może zrównoważyć te negatywne skutki.

Poza tym korzystanie z właściwych zaimków niesie pozytywne zmiany w zakresie inkluzywności społecznej. Badania pokazują, że używanie zaimków neutralnych płciowo zmniejsza uprzedzenia wobec kobiet i przedstawicieli społeczności LGBTQ+.

Możecie wspierać osoby trans/niebinarne po prostu pytając, jak powinniście się do nich zwracać.

Szanowanie praw ludzi do decydowania o tym, jak chcą być określani, jest niezmiernie istotne. Jeden ze sposobów na wspieranie osób niebinarnych to podawanie swoich własnych zaimków. Nawet jeśli jesteście cisgender, tzn. wasza tożsamość płciowa odpowiada waszej płci przypisanej przy urodzeniu, to wymienianie swoich zaimków (ona/jej lub on/jego) w mediach społecznościowych pokaże społeczności osób niebinarnych, że nie będziecie z góry zakładać ich płci wyłącznie na podstawie tego, jak wyglądają.

A podczas prywatnej rozmowy dobrze jest zapytać, jakie zaimki preferuje dana osoba. „Wolę być grzecznie zapytana o to, jakich zaimków używam, niż żeby ktoś sam je zgadywał, a potem ciągle używał niewłaściwych” — mówi Windust.

Czy pytacie ludzi o ich zaimki? I czy sami określacie swoje w mediach społecznościowych lub w
e-mailach?