9 mitów na temat wikingów, przez które błędnie postrzegamy ich jako barbarzyńców

Kultowe filmy i seriale na długo pozostają w naszej pamięci. Co więcej, jeśli na ekranie pojawi się postać historyczna, widzowie nabierają pewności, że dokładnie tak wyglądała w prawdziwym życiu. Przykładowo, to właśnie za sprawą kina wiele osób jest przekonanych, że wikingowie byli brutalnymi barbarzyńcami, którzy nie dbali zbytnio o higienę osobistą.

Ekipa Jasnej Strony postanowiła dowiedzieć się, jak naprawdę wyglądało życie wikingów.

Mit 1: Nosili rogate hełmy.

Pierwsza ilustracja wikinga w hełmie z rogami pojawiła się w popularnym wydaniu starożytnej islandzkiej Sagi Frithiofa z 1825 roku. W rzeczywistości jednak skandynawscy wojownicy rzadko nosili hełmy. Zwykle chodzili z gołymi głowami, a jeśli wkładali hełmy, to nie były one wymyślne, raczej wykonane ze skóry lub metalu i chroniące twarz. Co prawda wikingowie używali rogów, ale do zupełnie innych celów — pili z nich podczas uczt i dmuchali w nie, co było sposobem komunikacji.

Mit 2: Nie dbali o siebie.

Archeologowie odkryli różne artykuły higieniczne wikingów, takie jak pęsety, grzebienie, przedmioty do czyszczenia uszu, wykałaczki i inne. Angielski kronikarz John z Wallingford opisał ich jako zadbanych łamaczy niewieścich serc. Według niego codziennie czesali włosy, myli się w każdą sobotę i często zmieniali stroje. Broda wikinga mogła mieć dowolną długość, ale zawsze była schludna.

Wikingowie lubili też jasne ubrania z dekoracjami. Najpopularniejsze były kolory niebieski i czerwony, choć badacze twierdzą, że ubrania skandynawskich wojowników mogły mieć dowolną barwę. Cenili sobie także ekskluzywne tkaniny, takie jak jedwab.

Mit 3: Nosili warkocze.

Mężczyźni nosili długie grzywki i krótkie włosy z tyłu głowy. Często podążali też za modą. Przykładowo, jako że blondyni byli uważani za wyjątkowo atrakcyjnych w Europie Północnej, ciemnowłosi wikingowie wybielali sobie włosy i zarost ługiem.

Mit 4: Każdy mężczyzna był potężnie zbudowany.

Odżywianie w tamtych czasach nie należało do zbyt zdrowych, dlatego dzieci rosły wolniej niż obecnie, a ludzie w ogóle nie byli wysocy. Średni wzrost mężczyzny wynosił 167 cm, podczas gdy kobiety osiągały średnio 157 cm. Równocześnie ciężka praca fizyczna przekładała się na muskulaturę. Jednak duże obciążenia powodowały też problemy ze stawami i zębami.

Twarze kobiet i mężczyzn były dość podobne. Mężczyźni mieli nieco kobiece rysy, a kobiety — trochę męskie, z wyraźnie zarysowaną szczęką i łukami brwiowymi. Z tego powodu archeologom czasami trudno jest określić płeć wikingów na podstawie ich szczątków.

Podobnie jak kobiety, mężczyźni używali specjalnej kredki kosmetycznej zwanej kohl. Miała ona formę proszku z pokruszonego antymonu, spalonych migdałów, ołowiu, utlenionej miedzi, ochry, popiołu, malachitu i chryzokoli. Kosmetyk służył nie tylko upiększaniu, ale także chronił oczy przed silnymi promieniami słonecznymi odbijanymi przez śnieg.

Mit 5: Każdy Skandynaw był wikingiem.

Norwegowie posługiwali się dwoma bardzo podobnymi słowami — wiking (najazd) i wikingr (najeźdźca). Anglosasi używali podobnego wyrazu — wicing. Początkowo oznaczał on „pirat”, ale z czasem przekształcił się w określenie na nordyckich rabusiów. Nie wszyscy Skandynawowie byli zatem wikingami.

Z reguły wikingami zostawali młodzi ludzie poszukujący bogactw i przygód. Nie mieli oni scentralizowanego państwa i żyli nie tylko w Skandynawii. Archeologowie wciąż znajdują ich ślady na całym świecie.

Mit 6: Ich statki były ozdobione smoczymi głowami.

Jedynym dowodem na to jest skandynawskie malowidło na ścianach Hagii Sophii w Stambule, które przedstawia małą flotę statków z głowami smoków. Natomiast badania archeologiczne w tej sprawie są niejednoznaczne.

Jedyny statek, który prawdopodobnie był ozdobiony głową smoka, został znaleziony w Danii. Nie zachował się jednak w całości, ale ocalała „smocza grzywa”, zbudowana z żelaznych loków. Jest tam też miejsce, w którym z pewnością zmieściłaby się głowa.

Mit 7: Byli jedynymi mieszkańcami średniowiecznej Skandynawii.

Skandynawia była również zamieszkana przez Saamów — półkoczownicze ludy, które żyły na dalekiej północy Norwegii, Szwecji, Finlandii i w niektórych częściach Rosji. Norwegowie nazywali tych ludzi Finnarami. Te dwie grupy prowadziły wspólny handel, a nawet zawierały między sobą małżeństwa.

Mit 8: Byli tylko najeźdźcami i rabusiami.

Krzysztof Kolumb (po lewej) i Leif Erikson (po prawej)

Wikingowie zasłynęli z brutalnych najazdów na inne ziemie. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest atak na mnichów z wyspy Lindisfarne na północy Anglii, zniszczenie ich słynnej biblioteki i zabranie wszystkich skarbów.

Jednak większość wypraw miała charakter handlowy. Ponadto nordyccy wojownicy byli podróżnikami i odkrywcami. Nie tylko udawali się do Europy, ale także do Rosji, Azji Środkowej i do niektórych regionów Afryki.

Archeologowie znaleźli ślady Skandynawów w Ameryce Północnej. Marynarz Leif Erikson mógł być pierwszym Europejczykiem, który przybył do Nowego Świata. To pozwala przypuszczać, że Amerykę odkryto w XI wieku, na długo przed Krzysztofem Kolumbem.

Mit 9: Nigdy nie zostawali w jednym miejscu na dłużej.

W drugiej połowie XX wieku podczas wykopalisk archeologicznych, które prowadzono przez kilka lat w dzielnicy Coppergate w angielskim mieście York, znaleziono dobrze zachowane domy wikingów, ubrania, biżuterię i wiele innych rzeczy. Od tego czasu naukowcy zmienili swoje wyobrażenie o wikingach i zaczęli uważać ich za ludzi rodzinnych, którzy lubili spędzać czas w domu.

Czy uważacie, że można usprawiedliwić filmowe wyobrażenia o wikingach? W jakie mity z tego artykułu wierzyliście, a które od zawsze wydawały wam się nieco podejrzane?